Kuir Kıbrıs Derneği – Renklerin Çeşitliliği Projesi
Aylık Medya Takip Raporu
Haziran 2019
Zaman Aralığı: 12.06.2019 – 30.06.2019
Haziran Ayı’nda 37 adet haber LGBTİ+ konularını içermekteydi. Bu haberlerin:
- 11 tanesi olumlu haber,
- 21 tanesi basın bildirisi ve
- 3 olumsuz haber olarak değerlendirildi.
Çevrimiçi taranan gazetelerden:
- Gazedda Kıbrıs (GK) tarafından, 5 olumlu ve 6 basın bildirisi yayınlanırken olumsuz habere rastlanmamıştır.
- Kıbrıs Postası’nda (KP) ise 1 Olumlu ve 5 Basın Bildirisi yayınlanırken olumsuz habere rastlanmamıştır.
- Gündem Kıbrıs (GN) tarafından, 1 Olumsuz ve 4 basın bildirisi yayınlanırken olumlu habere rastlanmamıştır.
Basılı taranan gazetelerden:
- Yenidüzen (YD) tarafından, 3 olumlu ve 4 Basın Bildirisi yayınlanırken hiç olumsuz habere rastlanmamıştır.
- Kıbrıs Gazetesi’nde (KG) ise 2 Olumlu, 2 Basın Bildirisi ve 2 olumsuz haber yayınlanmıştır.
İkinci Hafta (12-16.06.2019):
Haziran Ayı’nın tarama yapılmaya başlanılan ilk haftasında (12-16.06.2019) dikkat çeken haberler arasında Güney Afrika’da mahkeme kararı ve Brezilya’da yapılan yasal değişikliklerin aktarıldığı haberler oldu.
1) 12 Haziran 2019’da, Gazedda Kıbrıs Tarafından Yayınlanan “Botsvana’da mahkeme kararıyla eşcinsellik suç olmaktan çıkartıldı” başlıklı haber İnsan haklarına duyarlı ve saygılı haber niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin detaylarına bakıldığında, eşcinselliğin yedi yıla kadar cezalandırılmasına sebebiyet veren yasasını değiştiren Güney Afrika ülkesi olan Botsvana’nın bu yasağı kaldırması ve Yüksek Mahkeme’nin talebi üzerine hükümetin gerekli yasal değişikliği gerçekleştirmesi konu almaktadır.
Haber bir taraftan süreci insan haklarına duyarlı bir şekilde kısa bir şekilde aktarırken, diğer yandan konu ile bağlantılı olan Af Örgütü’nün de yorumlarına yer vermiştir. Bunun yanı sıra ayrımcılığın sonlanmasını teşvik eden Yüksek Mahkeme yargıcı Michael Leburu’nun sözleri de referans edilmiştir.
“Ayırımcılığın bu dünyada hiçbir yeri yok. Bütün insanlar eşit doğar. Eşcinsellik, yıllardır baskı altında tutulan cinselliğin başka bir biçimidir.”
2) 14 Haziran 2019 tarihinde Gazedda Kıbrıs’ta yer alan “Brezilya’da homofobi ve transfobi artık suç sayılacak” başlıklı haber, insan haklarına duyarlı ve saygılı bir dil kullanmasından dolayı olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Haberin içeriğine bakıldığında istatistiki bilgiler ışığında Brezilya’da homofobi, bifobi ve transfobi kaynaklı saldırılara ve cinayetlere ve bu saldırıların önlenebilmesi amacıyla yapılan yasal değişikliğe dikkat çekildi.
“Veriler her 16 saatte bir insanın homofobik saldırılarda öldürüldüğünü gösteriyor.”
Üçüncü Hafta (17-23.06.2019):
17 ve 23 Haziran Haftası’nda ise bir çok basın bildirisine yer verilirken, Gazedda ‘da paylaşılan Ekvador’da yaşanan gelişmelere yer veren haber, Kıbrıs Postası’nda Zeki Çeler’in açıklamalarında haklardan bahsederken cinsel yönelime de yer vermesi, Kıbrıs Gazetesi’nin İstanbul’daki onur yürüyüşüne yer vermesi, Gündem Kıbrıs’taki Trans var oluşları magazinselleştiren haber, ve son olarak da Kıbrıs Gazetesi’ndeki HIV bağlantılı stereotipleştirici haber dikkatleri çekti.
1) 17 Haziran 2019’da, Gazedda Kıbrıs’ta yer alan “Ekvador Eşcinsel Evliliği Kabul Etti” başlıklı haber, insan haklarına duyarlı ve saygılı bir dil kullanmasından dolayı olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Haberin detaylarına bakıldığında, Güney Amerika ülkelerinden olan Ekvador’da gerçekleşen Anayasa Mahkemesi’nin evlilikte eşitlik üzerine gerçekleştirdiği değişiklik ve bu değişikliğin nedenleriyle beraber süreci konu almaktadır.
Haberde evlilikte eşitliğe bağlı değişiklik şu şekilde yer almaktadır.
“Anayasa Mahkemesi‘nin dokuz üyesinden beşinin oyu ile alınan kararda aynı cinsiyete sahip iki kişinin evlenmesinin yasalara uygun olduğu belirtildi.”
İçerikte, kullanılan dilin geneli insan haklarına duyarlı ve saygılı olarak değerlendirilmesinin yanı sıra, her ne kadar eşcinsel evlilik yaygın olarak kullanılan bir söylem olsa da bu söylem heteroseksüel evliliği norm olarak konumlandırmakta ve eşcinsel evliliği normun dışında bir yerde konumlandırmaya sebebiyet verilmektedir. Bu sebeple, evlilikte eşitlik ve/veya evlilikte eşit haklar gibi söylemlerin kullanılması dildeki ayrımcılığı ortadan kaldıracaktır.
2) 18 Haziran 2019’da Kıbrıs Postası’nda yer alan “Çeler: Sosyal medya üzerinden kendilerini tatmin ediyorlar” başlıklı haber, konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber olarak olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Haberin içeriğine bakıldığı zaman Kıbrıs Postası TV’de yayınlanan Canan Onurer’in hazırlayıp sunduğu Sabahın Haberleri programına katılan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eski Bakanı ve TDP Milletvekili Zeki Çeler’in 4’lü Koalisyon’un bozulmasından sonraki durumu değerlendirmesi yer almaktadır.
Bu haberde özellikle dikkat çeken “BENİM İÇİN ÖNEMLİ OLAN EMEĞİN HAKKINI VERMEKTİR” adlı alt başlıkta Çeler’in sözleri olmuştur. Çeler iş değişiklik yasası ile bağlantılı çalışmalarının yarım kaldığını belirtirken, kendisi için önemli olanın emeğin hakkının verilmesi olduğunu şu sözlerle belirtti;
“Benim için önemli olan insanların hangi memleketten geldiği, hangi dil, din, ırk ve cinsel yönelimlerinin olduğu değil, insan insandır. İşçi işçidir. Benim için önemli olan emeğin hakkını vermektir”.
3) 20 Haziran 2019’da Kıbrıs Gazetesi’nde yer alan “İstanbul Valiliği’nden Onur Yürüyüşü’ne Ret” başlıklı haber, konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber olarak olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Kıbrıs Gazetesi düzenli olarak Türkiye gündemine de yer vermektedir. 20 Haziran’da Türkiye gündeminden bahsedilen haberler bir tanesi de onur yürüyüşleri ile ilgili olmuştur.
Haberin genelinde 27. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası Komitesi’nin gerçekleştirdiği basın toplantısına yer verildi. Basın toplantısından öne çıkarılan kısımlar ise komitenin Onur haftası kapsamında etkinlikler düzenleneceği ve diğer yandan da İstanbul’da yapılacak olan Onur yürüyüşüne yönelik komitenin yüzleştikleri zorluklar olmuştur.
“Komite adına açıklamayı yapan Beren Azizi ret kararı sonrası İstanbul’da “2019 yılı içerisinde Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü düzenlenecek alanlar” olarak belirlenmiş Bakırköy için Valiliğe dilekçe verdiklerini ancak sürecin henüz sonuçlanmadığını belirtti”.
4) 21 Haziran’da Gündem Kıbrıs’ta yer alan “Kadın Olmak Masraflı Diye Tekrar Erkek Oldu!” başlıklı haber, bir yandan kalıp yargıları besleyici bir dil içerdiğinden dolayı stereotipleştirici diğer yandan da içeriğin önyargıyı besleyecek bir formatta olmasından dolayı olumsuz haber olarak değerlendirilmiştir.
Amerika’da yaşayan Alexander Veach’in hayatına yer veren haberde kalıp yargıları besleyici cümlelere yer verilmiştir. Transgenderlar hakkında en bilindik kalıp yargılardan bir tanesi de kişinin cinsiyet kimliğine kendisinin tercih etmesi, karar vermesidir. Bu durum da genellikle dolaptan bugün ne giyeceğimize karar verirmişçesine kolay bir durummuş gibi yansıtılır. Haberde tam da bu tarz kalıp yargıları besleyici bir dil kullanılmıştır.
“Ancak kadın olmanın çok pahalı olduğunu belirten Alexander Veach, fikrini değiştirerek ilk haline geri döneceğini açıkladı.”
“Amerika’da yaşayan Alexander Veach üç yıl önce hayatını bir kadın olarak sürdürmeye karar verdi”
Böyle bir dil kullanımı, halihazırda var olan yanlış kalıp yargıları güçlendirmekle kalmayıp ayni zamanda LGBTİ’lere yönelik ön yargıyı da arttıran bir unsurdur. Yakın coğrafyamızda trans cinayetleri gün geçtikçe artarken, ülkemizde de iş yerlerinde, okullarında ve ailelerinde ayrımcılığa ve şiddete maruz kaldığını gözlemlerken, bu haberde trans var oluşların magazinleştirilmesi olumsuz olarak değerlendirilmiştir.
5) 22 Haziran 2019’da, Kıbrıs Gazetesi’nde yer alan “LGBTİ+ dernekleri Fransa’dan Şikayetçi” başlıklı haber Stereotipleştirici haber olmasından dolayı olumsuz haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin geneline bakıldığında Fransa’da eşcinsellere yönelik koşullu kan bağışı uygulamasından ve LGBTİ+ mücadelesi veren 5 örgütün AB Komisyonu’na yaptığı şikayet yer almaktadır.
Öncelikle kullanılan dil açısından bakıldığı zaman haberde eşcinsellik cinsel tercih olarak yer almaktadır. Cinsel yönelim bir tercih değildir. Doğru tabi tercih değil yönelimdir. Ayrıca haberde eşcinsellerin kan bağışının yasaklanmasına detaylı bir şekilde yer verilirken, neden yasaklanmasının ayrıcılık olduğuna da hiçbir şekilde yer verilmemiştir. Bu da, halihazırda HIV denildiğinde eşcinsel erkeklere yönelik olan kalıp yargıları besleyici unsur taşımaktadır.
Dördüncü Hafta (24-30.06.2019):
24 ve 30 Haziran Haftası’nda da yine geçtiğimiz hafta olduğu gibi bir çok basın bildirisine yer verilirken, Yenidüzen tarafından yayınlanan vicdani ret haberi ile Ahlaksız Kıbrıslılar adlı eleştiri yazısı ve Kıbrıs Gazetesi’ndeki okullarda LGBTİ+ konularının anlatılmasını eleştiren yazı dikkatleri çekti.
1) 27 Haziran 2019’da, Yenidüzen tarafından yayınlanan “İstediğimiz Silahsız Bir Ada” başlıklı haber, konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber olmasından dolayı olumlu haber olarak değerlendirilmiştir.
Haberin geneline bakıldığında, Vicdani Retçi Asil Yahi, Erman Dolmacı, Murat Kanatlı ve Mustafa Mulla Türkiye’de askerlik süresinin kısaltılmasını değerlendirirken, konu hakkındaki genel görüşlerini belirttiler.
Haber detaylarında ise Vicdani retçi Erman Dolmacı’nın askeri sistemi LGBTİ+ mücadelesi perspektifinden eleştirmiştir.
“Tek tip bir erkek modelinin askere alındığını ve bunun en sağlıklı ve güçlü insan olarak sunulduğunu düşünürsek eşcinsel, biseksüel, translar askeri sistemin ya dışına itilir ya da kimliklerini gizleyerek asker olmuşlarsa da içerde çeşitli baskı ve ötekileştirmeye maruz kalırlar. Bir vicdani retçi olarak askerin cinsiyetçi, homofobik ve ötekileştirici hiyerarşik yapısı olduğunu ve bunun problemli olduğunu düşünüyorum.”
2) 28 Haziran 2019’da, Yenidüzen tarafından yayınlanan “Ahlaksız Kıbrıslılar”! başlıklı eleştirel haber, İnsan haklarına duyarlı ve saygılı haber olmasından dolayı olumlu haber olarak değerlendirilmiştir.
Meltem Sonay tarafından hazırlanan haberin geneline bakılacak olursa, Türkiye’de yayımlanan Yeni Akit Gazetesi’nde yer alan “KKTC’de İslam Kültürü Yok Oluyor” başlıklı habere ve gazeteye yönelik eleştirileri yer almakta.
Haberin detaylarında Yeni Akit’in LGBTİ+’lara yönelik ön yargı içeren ve ötekileştirici cümlelerinin de yer aldığı kısımlardan da bahsedilmiştir.
3) 29 Haziran 2019’da, Kıbrıs Gazetesi’nde yer alan ve Hasan Hastürer tarafından kaleme alınmış ‘Erkekle erkek, kızla kız, sevgili olabilirmiş…’ başlıklı haber, hem stereotipleştirici hem de önyargıyı beslemesinden dolayı negatif haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin genelinde İngiltere’de yaşayan bir ailenin 8 yaşındaki torununa okulda eşcinselliğin anlatılması ve çocuğun bu bilgisini ailesine aktarmasından dolayı ailenin bu duruma karşı negatif tepkisi ve Hasan Hastürer’in kişisel yorumları yer almaktadır.
Haberde bu ay daha önceki haberlerin yorumlamasında yer verildiği üzere “tercih” ifadesinin kullanılması kalıp yargıları beslemektedir. Diğer bir detaysa ailenin dedesi olarak adlandırılan kişinin hem kalıp yargıları hem de ön yargıları besleyici cümlesinin ardından Hastürer’in yorumunun da benzeri nitelikler taşıması dikkat çekmekte.
“Bu bağlamda cinsel farklılıklara saygı duyduğumu ancak denemeyi cesaretlendirecek kadar olağanlaştırılıp, cesaretlendirilmesi konusunda kanaat oluşturmada sıkıntım olduğunu söyledim.”
Burada okullarda eşcinselliğin ne olduğunun anlatılması çocukları denemeye teşvik edildiği anlamı çıkmakta olup, bu argümanın bilimsel olarak hiç bir dayanağı bulunmamaktadır.
Son olarak LGBTİ+ konularının hangi yaşlarda anlatılması gerektiğine dair bilimsel araştırmalarının olmadığını öne sürmektedir. Halbuki, bu konuda bir çok çalışma bulunmakla birlikte, bu konudaki genel kanı, LGBTİ+ konularının ayrı bir başlık veya ders olarak değil konu bazlı çeşitliliklere değinilmesi yönündedir. Örneğin, ilkokullarda aile tanımı verilirken sadece “anne, baba ve çocuklardan oluşan birim” olarak değil ailede çeşitliliğinde olabileceğinin söylenmesidir.
Comments are closed