Tüm dünyada trans hakları hareketi Rita Hester cinayetini sembol haline getirerek, her yılın 20 Kasım gününü Nefret Cinayeti Mağduru Transları Anma Günü olarak gündemleştirmekte. Kuir Kıbrıs Derneği olarak bugün çerçevesinde transların Kıbrıs’ın kuzeyinde karşılaştıkları en can alıcı sorunlara ve LGBTİ+’ların bu doğrultudaki taleplerine dikkat çekmek istiyoruz.
Transların kendilerini tanımladıkları cinsiyet kimliklerinin hukuken tanınması ve böylece resmî belgelerdeki cinsiyet ve isme dair bilgilerin cinsiyet kimliklerini yansıtacak biçimde düzeltilmesinin ve cinsiyet uyumlama süreçlerine erişimlerinin sağlanması, transların insan haklarından eşit olarak yararlanabilmelerinin; nefret ve önyargı temelli taciz, şiddet ve ayrımcılık karşısında korunabilmelerinin temel koşulu olarak karşımıza çıkar.
Kıbrıs’ın kuzey kesiminde ismin ve cinsiyetin hukuken tanınması öz-belirlenim ilkesine saygı temelinde düzenlenmemekte, yasadaki “cinsiyetini etkileyen fiziksel bir değişiklik” ibaresi ve bunun pratikte kısırlaştırmayla sonuçlanan cinsiyet uyum tedavi ve ameliyatlarının gerçekleşmesi olarak yorumlanması, cinsiyetin hukuken tanınmasını keyfi ve hak ihlali niteliğindeki koşullara tabi kılmakta. Cinsiyet olumlayıcı sağlık hizmetlerine erişime ve bu hizmetlerin sağlık sigortası kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine dair açık bir yasal düzenleme bulunmamakta, pratikte ise kişiler bu tıbbi süreçleri kendi maddi imkanları ile yürütmek zorunda kalmakta. Mevcut yasal düzenlemeler ikili cinsiyet dışındaki kimliklerin varlığını kabul etmemekte ve tanımamakta Küçüklerin cinsiyet uyum süreci ve cinsiyetin hukuken tanınmasına erişimi bulunmamakta. Kişilerin herkes tarafından, hukuken tanınmış olan cinsiyet kimliğine uygun biçimde tanımlanma ve muamele görme hakkı gizlilik ilkesi temelinde güvence altına alınmamakta, uygulamada ise, kişilerin cinsiyetlerinin İçişleri Bakanlığı tarafından hukuken tanınması sonrası tek tek ilgili diğer kurumlara başvurup isim ve cinsiyetteki değişiklik doğrultusunda belge ve kayıtlarının değişimini talep etmeleri zorunlu kılınmakta.
Kuir Kıbrıs Derneği, Kıbrıs’ın kuzey kesimindeki yetkililerin uluslararası standartlardan doğan yükümlülüklerin ihlalinin son bulması için cinsiyet uyum sürecine erişim ve cinsiyetin hukuken tanınmasına ilişkin konuları düzenleyen, asgari düzeyde de aşağıdaki konuları içeren kapsamlı bir yasanın yürürlüğe konmasını talep eder.
- Cinsiyetin öz-belirlenimi hakkına saygı gösterilmesi,
- Zorla kısırlaştırma, cinsiyet uyum ameliyatı, tıbbi tanı ya da psikolojik uzman görüşü, zorla boşanma, “gerçek hayat deneyimi” gibi hak ihlali niteliğindeki koşulların kaldırılması,
- Hukuki tanıma öncesi isim ve cinsiyete ilişkin bilgilerin ilgilinin onayı dışında aleni hale getirilmesinin önlenmesi,
- Sürecin hızlı işlemesi, erişilebilir ve mümkünse ücretsiz olması,
- Cinsiyet uyum tedavi ve ameliyatlarıyla ilgili sağlık hizmetlerine erişimin güvence altına alınması, bu hizmetlerin aydınlatılmış onama dayanarak verilmesi ve sağlık sigortası kapsamında olması,
- Mültecilerin cinsiyet kimliği hakkının güvence altına alınması,
- İkili cinsiyet dışı kimliklerin tanınabilmesi için cinsiyet belirteci seçeneklerinde çeşitliliğin sağlanması,
- Cinsiyetin hukuken tanınması usulüne erişimde yaş sınırlaması olmaması,
- Küçüklere ilişkin süreçlerde küçüğün öz-belirlenim hakkı ve üstün yararının öncelikle göz önünde bulundurulması,
- Cinsiyetin hukuken tanınmasının kişinin evlilik ya da ebeveynlikten doğan hakları üzerinde olumsuz bir etkisinin olmamasının sağlanması.
Comments are closed